Ashoka geeft steuntje in de rug en biedt groot netwerk

Ashoka is ’s werelds oudste en grootste organisatie voor sociaal ondernemerschap. Begin 2010 werd in Berlijn het Europees Ashoka kantoor geopend, dat vooral inzet op het verspreiden van sociaal ondernemerschap in West-Europese landen, waaronder Nederland. Nederlands Ashoka coördinator, Selma Steenhuisen, ziet in Nederland duidelijk veranderingen plaatsvinden én kansen ontstaan. “Maar er moet nog veel gebeuren voordat sociaal ondernemers die kansen daadwerkelijk grijpen.”

Ashoka betekent het wegnemen van obstakels. De naam van de organisatie is een eerbetoon aan Ashoka, een Indiase leider die drie eeuwen voor Christus leefde. De organisatie Ashoka ziet hem als het eerste voorbeeld van een sociaal innovator die zich inzette voor sociale welvaart en economische ontwikkeling. Geen vreemde naam dus voor een internationale organisatie die een sterke en dynamische ‘civil soceity’ wil ontwikkelen door het creëren van een goede infrastructuur voor sociaal ondernemers, wereldwijd. “Iedereen moet in staat kunnen zijn om sociale problemen te herkennen en deze aan te pakken. En daarin geven wij ondersteuning”, vertelt een bevlogen Selma Steenhuisen. “In onze bijdrage aan het debat en het bij elkaar brengen van verschillende partijen ligt onze kracht. Daarom werkten wij bijvoorbeeld mee aan Socap Europe 2011.”

Voor elk probleem bestaat een oplossing

“Wij zoeken altijd naar die mensen die met hun visie en bevlogenheid innovatieve oplossingen bedenken voor urgente sociale problemen die uiteindelijk ook het beleid en systeem van een maatschappij veranderen. En die sociaal ondernemers ondersteunen wij.” Ashoka biedt de door hen geselecteerde sociaal ondernemers toegang tot hun grote netwerk waarin veel kennis en ervaring zit. Financiële ondersteuning is daaraan ondergeschikt in Europese landen, in ontwikkelingslanden speelt geld in de startfase een grotere rol. “Voor sociaal ondernemers levert een Ashoka fellowship, naast een financiële bijdrage, bovendien professionele ondersteuning en media-aandacht op en zien investeerders het als een goede garantie. Alleen met een goed idee met sociale impact, ondernemerskwaliteiten, creativiteit en toewijding wordt je een Ashoka fellow. Het is een strenge selectie, maar daarmee filteren we de echt goede eruit die ons volste vertrouwen verdienen. 93 procent van de door ons ondersteunde fellows is na tien jaar nog altijd actief en succesvol. Enkele voorbeelden van onze Nederlandse fellows zijn: Jeroo Billimoria, die Aflatoun opzette, Fred Beekers van Resto VanHarte en Dennis Karpes van dance4life.”

Verbeterpunten en kansen

Tot zes jaar geleden lag Ashoka’s focus op het stimuleren van sociaal ondernemerschap in ontwikkelingslanden. Sindsdien ondersteunt zij ook sociaal ondernemers binnen rijkere landen, zoals Europa. “Meerdere personen hebben de afgelopen 15 jaar geprobeerd het gedachtegoed van Ashoka in Nederland te introduceren, maar zijn daarin niet goed geslaagd. Van oudsher staat Nederland internationaal bekend om haar ondernemende geest, maar dat viel voor het sociaal ondernemerschapsklimaat tegen. De precieze oorzaak is niet duidelijk, maar er zijn wel enkele zaken die een rol hebben gespeeld.” Volgens Steenhuisen heerst momenteel een positievere kijk op sociaal ondernemerschap in Nederland. “Ik zie dat er meer over geschreven en gesproken wordt door burgers en overheid, boeken verschijnen over het onderwerp, steeds meer opleidingen starten op dit terrein en het blad QPQ bestaat. Toch kan en moet er in Nederland nog veel verbeteren, we lopen achter op andere Europese landen. De bekendheid met sociaal ondernemerschap moet groter en het hobby-imago moet verdwijnen. Daardoor zal het aantal sociaal ondernemers kunnen groeien en zal de in verhouding grote hoeveelheid adviseurs afnemen. Ook waren in de afgelopen jaren de bussinesmodellen nog volop in ontwikkeling; het was nog geen gesneden koek voor de meeste sociaal ondernemers die toch vaak eerder met een sociale achtergrond starten dan met een economische. Verder zien we de effecten van bezuinigingsmaatregelen in onze welvaartstaat; minder subsidies, fondsen en investeringen. Dat biedt juist nu in Nederland kansen voor de groei en populariteit van het sociaal ondernemerschap. En dus ook voor Ashoka om ook hier onze ideeën van de grond te krijgen.”

Inspirerende voorbeelden

Weliswaar met een gestage lichte groei, want Ashoka’s streven is niet om meteen tientallen fellows in Nederland te begeleiden. Hoewel het haar eigenlijk niet snel genoeg gaat, vindt Steenhuisen dit wel realistisch voor Nederland. “We zijn een klein land waar we in de beginfase zoekende zijn naar de beste weg die past binnen het Europese Ashoka-beleid. Dat betekent dat we goede en inspirerende rolmodellen willen begeleiden. Voor uitbreiding van het aantal ondernemers en verandering in een maatschappij heb je meerdere geschikte mensen nodig die wij actief om ons heen verzamelen. Hoewel er in Nederland nog niet heel veel sociaal ondernemers zichtbaar zijn, zijn ze er wel degelijk. Ook vind Steenhuisen dat al te lang wordt gediscussieerd in Nederland over de definitie van een sociaal ondernemer. “Laten we gewoon gaan doen, dan kristalliseert zich dat vanzelf uit.”

Financieel onafhankelijk

Ashoka heeft een Support Network van ondernemers die op persoonlijke titel drie jaar lang 10.000 euro per jaar betalen en een of meer fellows als mentor begeleiden, voor persoonlijk, economisch advies en het aanbieden van hun netwerk. Ook schenkingen van welgestelde families en fondsen van bedrijven zorgen voor inkomsten. Zo beheert Ashoka Duitsland voor Siemens in Duitsland hun fonds voor technische innovatie. De organisatie ontvangt principieel geen subsidies van overheden, maar ook niet van oliemaatschappijen en alcoholproducerende bedrijven. “Dat zou een te groot spanningsveld opleveren. Alleen met een hybride business model kunnen wij, net als onze sociaal ondernemers, onze plannen financieren. Teveel leunen op een van je pijlers (subsidie, giften, fondsen en je commerciële product) is te riskant. Onze fellows maken soms wel gebruik van financiering vanuit overheidssubsidies. Zolang dat een klein gedeelte is en niet structureel, vinden we dat geen probleem.

De afgelopen dertig jaar heeft Ashoka bewezen dat haar aanpak werkt. Binnenkort wordt het 30-jarig jubileum gevierd met een grote bijeenkomst in Parijs, waar een groot deel van de 2700 internationale fellows aanwezig is.”